Memlekettik nısandar

---

Outdated translations are marked like this.

Ükimet nısanı basqarw erekşelikterin, bïlikti jüzege asırw täsilderin anıqtaydı. Basqarwdıñ barlıq nısandarında jetekşi (nemese dïktator), ékonomïka mïnïstri (dïktatorlıq rejïmdegi ékonomïkalıq keñesşi) sïyaqtı lawazımdar bar. Basqarwdıñ bes formasınıñ törtewi parlament jäne sırtqı ister mïnïstri lawazımına ïe.

Kartadağı ärtürli basqarw formaları

Parliamentary republic

Parlamenttik respwblïka - basqarwdıñ negizgi forması. Barlıq bïlik parlament

Prezïdenttik respwblïka

Prezïdenttik respwblïka jañadan qurılğan memleket -de jetekşi saylawdan keyin payda boladı.

Mümkindikter:

• Saylaw 5 kün sayın qaytalanadı.
• Bïlik zañdar jasawşılarğa tïesili: parlament. Köşbasşı Rezïdentwra ötinişterin maquldaydı, Mïnïstrler tağayındaydı, kartadağı memlekettiñ tüsin özgertedi, öz memleketiniñ azamattarına änuran men buyrıqtardı özgertedi.
• Zañdar 50% + 1 dawıs İa bolğan jağdayda waqıttıñ ayaqtalwı boyınşa qabıldanwı mümkin
• Basşılar, Gwbernatorlar jäne Mïnïstrler jalaqıdan eki ese altın aladı.

Domïnant-tarap

Domïnant-partïya - parlamenttegi bir ğana partïya bar, parlament saylawında köp dawıs jïnağan basqarw forması.

Bul jağdayda saylaw ädettegidey, 5 künde bir ret qaytalanadı. Memlekettik basqarwdıñ bul türine ötw üşin naqtı zañ qabıldanwı kerek jäne bul zañda ÏÄ dawıstarınıñ keminde 80% -ı bolwı kerek. Bul zañ memleket qurılğannan keyin 31 kün ötken soñ ğana qabıldanwı mümkin.

Dïktatwra

Dïktatwra - barlıq bïlik memleket -tiñ jetekşisi tïesili basqarw forması. Basım partïya sïyaqtı, sizge parlamentte qabıldanğan İA dawısınıñ 80% -ı qajet zañ kerek. Bul zañ memleket qurılğannan keyin 31 kün ötken soñ ğana qabıldanwı mümkin. Siz tek prezïdenttik respwblïkadan dïktatwra twralı zañ qabıldawğa boladı. Siz är jaña parlament üşin tek bir ret dïktatwra twralı zañ qabılday alasız. Dïktatwradan respwblïkağa qaytw üşin sizge dïktatordıñ özi nemese kez kelgen ştattağı töñkeris äreketi qajet.

Eger memleket astanası soğısta qolğa tüsken bolsa, memleket Prezïdenttik respwblïka boladı.

Mümkindikter:

• Saylaw joq.
• Barlıq bïlik dïktatorğa tïesili.
• Zañdardıñ köpşiligi birden qabıldanadı.
• Dïktatorda bir ékonomïkalıq keñesşi bar. Ol ékonomïkalıq zañdar bere aladı: reswrstar barlaw, salıqtar, ğïmarattardı jañartw jäne t.b. Sırtqı ister mïnïstriniñ pozïcïyası joq.

Bir partïyalıq jüye

Bir partïyalıq jüye – aralas sïpattağı basqarw nısanı, dïktatwradan bir partïyalıq jüyege köşw twralı şeşimdi dïktatordıñ özi qabıldaydı. Basqarwdıñ bul türinde parlamentte bir ğana partïya bar: dïktatordıñ partïyası.

Mümkindikter:

• Dïktatwradan derew dïktatwrağa köşw.
• Parlamenttegi bir partïya.
• Dïktator birden öz zañdarın qabılday aladı, biraq basqalardıñ zañdarın qabılday almaydı.
• Saylaw joq.
• Sırtqı ister mïnïstri joq.

Atqarwşı monarxïya

Atqarwşı monarxïya – Aralas sïpattağı basqarw forması, dïktatwradan atqarwşı monarxïyalıq jüyege köşw twralı şeşimdi bir partïyalı jüyede bolğandıqtan dïktatordıñ özi qabıldaydı. Memlekettik basqarw formasında parlament keñes rölin atqaradı.

Mümkindikter:

• Parlamenttegi qoldanıstağı zañ jobalarına arnalğan barlıq dawıstar dïktator atqarwşı monarxïyanı joyıp, memlekettik jüyeni dïktatwrağa ötkizgen kezde joyıladı.
• Dïktatwradan derew dïktatwrağa köşw.
• Parlament saylawı.
• Dïktator birden öz zañdarın qabılday aladı, biraq basqalardıñ zañdarın qabılday almaydı.
• Parlament zañ jobaların şığara aladı, biraq olar tek dïktator nemese ékonomïka boyınşa keñesşi üşin dawıs bergen jağdayda qabıldanwı mümkin.
• Sırtqı ister mïnïstri joq.